HİÇBİR DİL YAZILDIĞI GİBİ OKUNMAZ

Hiçbir dil yazıldığı gibi okunmaz.
Türkçe’nin bir imlası bir de telaffuzu vardır.
Alfabemizdeki işaretler yani harfler konuşurken çıkardığımız sesleri ve meydana gelen ses olaylarını eksiksiz karşılamaz. Bazı sesler uzar, bazı harfler incelir, bazı kelimeler bir araya gelince farklı bir tınıyla telaffuz edilir, bazı kelimelerin söylenişi ise yazılışından bir hayli farklı olur. Telaffuzu imlaya yıkmak hiçbir zaman kafi olmayacağı gibi doğru da değildir. Onun için konuşulan lisanın fonetiğini yani ses bilgisini öğrenmek o dili layıkıyla konuşmanın mecburi bir gereğidir. Bütün gelişmiş dillerin imla alfabesi yanında bir de fonetik alfabesi vardır, ki o dili -hem ana dil hem de yabancı dil olarak- öğrenenler telaffuzun hakkını verebilsinler. Okullarda güzel konuşma derslerinde fonetik-diksiyon konuları tıpkı gramer konularında olduğu gibi ayrıntılarıyla işlenmesi gerekirken bu yapılmamakta ve neticesinde de rahatça üstesinden gelinebilecek konuşma kusurları köklü bir alışkanlığa dönüşerek Türkçeyi kulağa hoş gelecek biçimde konuşmayan bireyler yetişmektedir. Diksiyon hislerimizi ve fikirlerimizi sözle beyan etmemizin tekniğini, yordamını, inceliklerini bize anlatan bir disiplin olması itibariyle işte bu noktada devreye girer ve çok büyük önem taşır. Türkçe’ye Fransızca’dan geçen kelime aslında Latince “dictio” kökünden gelmekte olup söz söylemek, iş buyurmak, eyleme geçmek gibi anlamlar taşımaktadır. Dikte etmek kelimesinin de Latince aynı kökten geldiğini burada hatırlamakta fayda var. Tabii daha sade bir tarif yapmak da mümkün diksiyon için: Kulağa hoş, dile kolay bir söyleyiş tarzı. Bu ifade size yuvarlak gelebilir belki, ama inanın, bir o kadar da isabetlidir. Zira dil her şeyden önce ve hatta öte “konuşulur”. İmladaki değişmeler de telaffuzun değişmesiyle yaşanır çoğunlukla. Öyleyse şimdi kulağımızı dört açıp telaffuz ve fonetik hususlarını inceleyelim.

YAZILIŞ	SÖYLENİŞ
Yapacağım	Yapıca:m
Yapacağız	Yapıca:z
Yapacak	Yapıcak
Yapmayacağım	Yapmî(y)ca:m
Yapmayacağız	Yapmî(y)ca:z
Yapacağın	Yapıca:n
Geleceğim	Gelice:m
Geleceğiz	Gelice:z
Gelecek	Gelicek
Gelmeyeceğim	Gelmi:ce:m
Gelmeyeceğiz	Gelmi:ce:z)
Geleceğin	Gelice(y)in
Göreceğim	Görüce:m
Göreceğiz	Görüce:z
Görecek	Görücek
Görmeyeceğim	Görmi(y)ce:m
Görmeyeceğiz	Görmi(y)ce:z
Göreceğin	Görüce(y)in
Duyacağım	Duyuca:m
Duyacağız	Duyuca:z
Duracak	Durucak
Durmayacağım	Durmî(y)ca:m
Durmayacağız	Durmî(y)ca:z
Duracağın	Duruca:n
Süreceğim	Sürüce:m
Süreceğiz	Sürüce:z
Sürecek	Sürücek
Sürmeyeceğim	Sürmi(y)ce:m
Sürmeyeceğiz	Sürmi(y)ce:z
Süreceğin	Sürüce(y)in
Çürüyecek	Çüri:cek, Çüri(y)cek
Boğuşacağız	Bo&uşuca:z
Başlayayım	Başlıyım
Durmayayım	Durmıyım
Gelmeyeyim	Gelmiyim
Görmeyeyim	Görmiyim
Öpmeyeyim	Öpmiyim
Üzmeyeyim	Üzmiyim

YAZILIŞ	SÖYLENİŞ
Arayıp	Arıyıp
Başlayıp	Başlıyıp
İsteyen	İstiyen
Bekleyerek	Bekliyerek
Ağlaya	A:lıya
Bekleye	Bekliye
Yürüyerek	Yüriyerek
Çürüyen	Çüriyen
Başlayın	Başlıyın
İsteyin	İstiyin
Nereye	Neriye
Şuraya	Şurıya
Oraya	Orıya
Burada	Burda
Söyle	Sö:le, Sö(y)le
Öyle	Ö:le, ö(y)le
Böyle	Bö:le, bö(y)le
Aramayın	Aramıyın
Öğle	Ö:le
Eğer	E(y)er, E&er
Meğer	Me(y)er, Me&er
Diğer	Di(y)er
Sağır	Sa&ar (A kesintisiz ve bir dalga ile söylenir)
Bağırma	Ba&arma
Ağaç	A&aç
Sığır	Sı&ır (I kesintisiz ve bir dalga ile söylenir)
Sokağın	Soka&an (İkinci a epey kapalı, fakat ı gibi değil)
Durağın	Dura&an
Doğru	Do:ru
Yoğurt	Yo&urt
Çocuğun	Çocu&un
Soğuk	So&uk
Sağlık	Sa:lık
Sağol	Sa&ol
Moğol	Mo&ol
Ağız	A&az (İkinci a hayli dar ama ı değil)
Ağır	A&ar (İkinci a hayli dar ama ı değil)
Çağrı	Ça:rı
Yoğun	Yo&un
Dünya	Dün&ya ( N damaktan genze meyleder)
Şiir	Şi(y)İr, Şi&ir (İ uzun ve dalgalı)
Şair	Şa&ir
Fiil	Fi(y)il
Fail	Fa&il, Fa(y)il
Anlamak	An&lamak (N damaktan genze )
Sığınak	Sı&ınak
Değer	De(y)er
Daire	Da:(y)ire, Da:&ire
İade	İ(y)ade
Aile	A&ile, A(y)ile
Takat	Ta:kat-i (t ince, kelime ek alsa da hece uzamaz)
Tarikat	Tari(y)kat-i (t ince, kelime ek alsa da hece uzamaz
Şaibe	Şa(y)ibe, Şa&ibe
Bayağı	Baya:, Baya&a
Pekiyi	Peki:, Peki(y)i
Yiyecek	Yi(y)cek
Yağış	Ya&aş (Ses kesintisiz, A açıkken kapalıya dönüşür)
Ağa	A&a, (A sesi kesintisiz, dalgalı)
Dinleyici	Dinli(y)ciler
Puan	Pu&an (Ses U’dan A’ya kesintisiz dönüşür)
Konservatuar	Konservatu&ar
Turkuaz	Turku&az
Kuğu	Ku&u (U kesintisiz ve dalgalı)
Yukarıdan	Yukardan
Aşağıdan	Aşa:dan